AŞIRI ANTRENMANI TANIMAK VE
ENGELLEMEK
Aşırı Antrenmanı önlemek, onu tedavi etmekten daha
önemlidir. Bu, antrenmanda uygulanan yüklenmenin dikkatli bir kontrolünü
beraberinde getirir.
Aşırı
antrenmanı engellemek için üç önemli faktör ortaya çıkmaktadır (Akt.Fry ve
ark., 1991, Fry ve ark. 1992):
1. Antrenman programının yapısı, yeterli
rejenerasyona, sakatlıkları engellemeye ve aşırı antrenman yüklenmeleri
nedeniyle yorgunluğa izin vermelidir.
2. Aşırı antrenmanı tanımaya uygun parametreleri
kapsayan bilimsel test programı geliştirilmelidir ve programa eklenmelidir.
3. Test prosedürleri öyle bir şekilde
birleştirilmedikler ki, antrenmanla meydana gelen normal yorgunluk, aşırı
antrenman ile ilgili olan yorgunlukla bir-
birine karıştırılmamalıdır.
Antrenman yükünde ani artışlardan kaçınılmalıdır.
Haftada %5 artış çoğu sporcu için optimal olmaktadır. Kısa dinlenmelerle
şiddetli egzersizler ve sık müsabaka tehlikelidir ayrıca monoton antrenmandan
da kaçınılmalıdır (özellikle yüzücülerde) (Budget, 1990).
Bir performans kapasitesi testi ile düzenli
rejenerasyon periyodunun birleştirilmesi, sadece aşırı antrenman tepkisini
tanımak için bir yol olabilir. Aşırı antrenmanı tanımak için önerilen yaklaşım,
çeşitli faktörlere dayalı olarak aşırı antrenmanı izlemek için kullanılabilen
birleştirilmiş bir test setinin geliştirilmesidir.
Performans
testleri temeldir. Diğer testlerde, aşırı antrenman durumunda etkilenen vücut
sistemlerini tanımlamada yardımcı olacaktır. Laboratuvar testleri, zaman alıcı
ve pahalı olabildiğinden, testler seçici ve maksimum bilgiyi verecek dizaynda
olmalıdır. Ne kadar fazla bilgi alınırsa o kadar iyidir. Aşırı antrenmanı
tanımak için testlerin bir hiyeraşisi Tablo 3'te verilmiştir. (Akt.Fry ve ark.,
1992)
Tablo 3. Aşırı antrenmanı engellemede antrenmanı izlemek için prosedürler hiyerarşisi (Akt.Fry ve ark., 1992)
Düzey 1. Antrenmanı günlük izlemeye devam etmek.
* Bu, müsabakanın tüm düzeylerinde antrenmanda, bilimsel
amaçlı çalışan personelin rehberliği altında sporcu tarafından yapılmalıdır.
* Bir antrenman günlüğü şunları içermelidir:
Uyku saatleri, uykunun niteliği, belirlenmiş olan antrenman, tamamlanan
antrenman, antrenman gönüllü olma, yatarken ve ayakta dururken dinlenik kalp
atım hızları arasındaki farklıklar, vücut kitlesi.
* POMS kullanarak psikolojik profil oluşturma.
Düzey
2. Eğer gaz analizi ve klinik laboratuar imkanları mevcut değilse, mikrosiklusu
test etmeye dahil olan testler.
* Spora özgü testler
* Costill (1986)'in protokolüne benzer bir
protokol kullanarak bir ergometrede 6 dakikalık kardiyak verim testi.
* Anaerobik güç ve kapasite testi.
* Psikolojik profil kullanma (örn. POMS)
* Kinantropometir - 8 deri kıvrımı alanı,
vücut kütlesi, çever ölçümleri
Düzey
3. Gaz analizi mevcut olduğunda mikrosiklusu test etmeye dahil olan testler
* Spora özgü testler
* Laktat belirlenmesi - Solunum eşiği, aerobik
verim, kardiyak veri, laktat eğrisi
* Anaerobik güç ve kapasite testi
* Psikolojik profil kullanma (örn. POMS)
* Kinantropometri - 8 deri kıvrımı alanı,
vücut kütlesi, çever ölçümleri
Düzey 4. Eğer klinik
laboratuar mevcut ise, biokimyasal immünolojik ve mikrobiyolojik izleme
yorgunluğun etyolojisini tanımlamak ve metabolik yorgunluğun göstergelerini
tanımlamak için kullanılabilirler.
Biokimyasal:
*
Artan
bazal kortizol, üre , ürik, asit ya da
baskılanmış testesteron katabolik durumun üstün olduğunu gösterir.
* Artan serum CPK ya da myoglobin kas zararını gösterir.
* Glikoz tolerans testi, insüline kortizol tepkisi hipotalamik
disfonksiyonun göstergesidir.
Hemotolojik:
* Baskılanmış
ferritin, demir ve transferin, azalan oksijen taşıma kapasitesinin göstergesi.
*
Beyaz
ve kırmızı kan hücresi profili – lökositos, bir yorgunluk durumu ve/veya bir
enfeksiyonun göstergesi.
İnmünolojik:
* Total
CD3, CD4, CD8 ve NK hücreleri sayılır.
* Total lemfosit popülasyonu
fonksiyonel kapasite testi – Baskılanmış mitojenik tepki
* Lenfosit alt gruplarının fonksiyonel kapasite testi – B
hücresi, CD4,CD8, NK hücresi
* T hücrelerinin interlökinlere tepki verememesi.
Mikrobiyolojik:
* Bilinen taşıyıcılarda herpes virüsü reaktvasyonu –
seroloji
*
Kronik yorgunluk durumu varsa şunlara bakılır: Epstein-Barr virüsü, HIV
virüsü, toksoplazma ve kronik yorgunluk semptonlarına yol açabilen diğer
patojenler.
* Sporcu dinlenme durumundayken standart periyodlarda,
testlerin tümü tamamlanmalıdır. Eğer mümkünse testler sabah erken yapılmalı,
tüm test tekrarları günün aynı zamanında tamamlanmalıdır.
Aşırı antrenman durumunun
tedavisi için kullanılan teknikler Tablo 4’te verilmiştir. Antrenman evreleri
ve takip eden müsabaka arasındaki toparlanma oranını arttırmak için, toparlanma
teknikleri devamlı olarak kullanılmak zorundadır (Akt. Bompa, 1990).
Tablo 4. Aşırı antrenmanın tedavisi için kullanılan
teknikler
Aşırı antrenmanın tedavisi için kullanılan teknikler
|
Basedowoid Aşırı Antrenmanın Giderilmesi |
Addisonoid Aşırı Antrenmanının Giderilmesi |
|
A. Özel diyet - Alkalin yiyeceklerle
iştahın Uyarılması - Uyarıcı maddelerin
alınmaması Az miktarda alkol • - Artan miktarda vitamin
alımı (B-preparatları) B.Fizyoterapi - Açık havada yüzme - 15–20 dakika. 35–37 C de
banyo (sauna değil) - Sabahları soğuk duş ve
yoğun Havlu uygulaması - Masaj - Hafif ve ritmik
alıştırmalar C.Klimatik tedavi - Orta
şiddetli ültraviyole
radyasyonu (Yoğun güneş ışınında Kaçınmalar) - Çevre değişikliği ve
farklı Yüksekliklerde kamp |
A. Özel diyet - Asidifiye edici besinler tercih edilmesi (peynir, et, vb.) -
B gurubu ve C vitaminleri B. Fizyoterapi -
Sıcak ve soğuk alternatifli duşlar -Orta
ısıda sauna, Soğuk ve kısa duşlarla alternatifler -
Yoğun masa] -
Aktif hareketler C. klimatik tedavi -
Deniz ve deniz düzeyi yükseltisi -
Tercih edilen iklimli yerde ant |
Antrenman süreciyle ilişkili
olarak aileler, antrenör, fizyolog, psikolog, diyetisyen, biomekanik uzmanı ve
hekim arasındaki iyi bir iletişim, dışsal strese neden olası faktörleri kontrol
etmeye ve antrenmanın sürekliliğini sağlamaya yardım edecektir. Dürüst bir
iletişimle problemler tanımlanabilir ve performans etkilenmeden önce (nadiren)
çabucak düzeltilebilir. Antrenörler sporcularını tanımalılardır. Sporcuyu
tanıyan bireyler, bireyin stres semptonlarının farkına varabilirler. Bu nedenle
sporcu ve antrenör arasındaki iyi bir uzun süreli ilişkinin gelişmesi
önemlidir. Arkadaşları “ yorgun gibisin “ , “ yanlış olan bir şeyler mi var ” ,
“ sessiz “ gibi şeyler söylemeye başladığında , aşırı stresten
şüphelenilmelidir. Sporcu ve antrenör arasındaki zayıf ilişki, sporcunun başa
çıkması gereken ekstra bir stresle sonuçlanabilir. Kuipers ve Keizer (1988) ,
fiziksel ve duygusal stres arttığında, şiddetin devam ettirilebildiğini ama,
antrenman volümünün azaltılması gerektiğini önermektedirler. Yaşam stili
faktörleri strese yardımcı olduğundan, altında yatan nedenlerini belirlemek
gereklidir. Bu problemlerin olduğu kabul edilir edilmez, elimine edilmelidir. (
Akt. Fry ve ark. 1992).
KAYNAKLAR
1.
Barron ve ark. (1985) “Hypothalamik Dys Function in
Overtarained Athletes” . J. Of Clinical Endocrinology and Metobolism. 60
(4),803 – 806
2.
Bompa, T.O (1990). Theory and Methodology
of Training. Dubuque: Kendall/Hunt Publishing Company
3.
Budgett , R. (1990). “Overtraining Syndrome” British
J. Of Sport Medicine. 24 (4),231-236
4.
Costil ve ark. (1988) “Effects of repeated
days of intesified training on muscle
glycogen and swimming performance”. Medicine and Sciebce in Sports and
Exercise. 20 ‘3), 249 - 254
5.
Dressendorfer ve ark. (1985). “Increased Morning Heart Rate in Runners: A Vaild
Sign of Overtraining” The Physician and Sports Medicine. 13 (8), 77 -
86
6.
Fitzgerald,L. (1991). “Overtraining Increases the Susceptibility to Infection”.
Int. J. Of Sports Medicine. 12 (1), S5-S8
7. Fry,R., Morton, A, Keast, D. (1991)
“Overtraining in Athletes “.Sports Medicine. 12 (1), 32 – 65
8. Fry,R., Morton, A, Keast, D. (1992)
“Overtraining Considerations for the Coach”. Sport Coach. Jaurnay –
March, 3-9
9. Kirwan ve ark. (1988). “Psychological
resposes to successive drays of intense training in compettiti ve swimmers”. Medicine
and Sciense inSports and Exercise. 20 (3), 255 – 259
10.Morgan ve ark.
(1987) “Psychological Monitoring of Overtraining and Staleness”.British J. Of
Sports Medicine. 21 (3), 107 – 114
11. Morgan ve ark. (1988). “Mood Disturbance
Following Increased Training in Swimmers”. Medicine and Sciebce in Sports
and Exercise. 20 (4), 408- 414
12. Newsholme ve ark. (1992)
“Biochemmical Causes of Fatigue and Overtraining” Endurance in Sports.
Edit. Shephard, R.J., Astrand, P.O. Oxford: Blackwell Scientific Publications
13. Parry-Bilings,
M., Newsholme, E.A. (1992). “The Overtaining Syndrome Some Biochemival Aspects”
Med. Sport Sci. 37, 281 – 287
14 Puffir, J.C., Mc Shane, J.M. (1991).
“Depression and Chronic Fatigue in the College Stdent-Athlete”. Primary
Care. 18 (2), 297 – 307